Νόσος crohn

H νόσος crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση κατά την οποία το ανοσοποιητικό στρέφεται εναντίον του γαστρεντερικού συστήματος. Η νόσος crohn μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε μέρος του γαστρεντερικού σωλήνα από το στόμα ως τον πρωκτό, προκαλώντας ποικιλία συμπτωμάτων. Πιο συχνά εντοπίζεται στο λεπτό έντερο και κυρίως στο τελευταίο τμήμα του, πριν την ένωση με το παχύ. Η νόσος crohn είναι μια χρόνια νόσος, που σημαίνει ότι οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων και περιόδους ύφεσης και ηρεμίας. Εκτιμάται ότι στην Ελλάδα θα εμφανίσουν τη νόσο περίπου 3 άνθρωποι στους 100.000 κάθε χρόνο, ενώ η πάθηση πρωτοεμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία.

Νόσος crohn: Τα συμπτώματα

Βασικά συμπτώματα της νόσου crohn είναι το κοιλιακό άλγος και η διάρροια. Υπάρχουν όμως και ορισμένα λιγότερο προφανή, καθώς η νόσος έχει επιπτώσεις και σε άλλα συστήματα του οργανισμού, προκαλώντας κόπωση, καταβολή, ανορεξία και πυρετό. Επιπλέον μπορεί να ξεκινήσει απότομα με βαριά κλινική εικόνα, που περιλαμβάνει υψηλό πυρετό, τοξικό μεγάκολο (διάταση τμήματος ή ολόκληρου του παχέος εντέρου) και συνεπακόλουθη απειλή για τη ζωή του ασθενούς. Τα συμπτώματα ου σχετίζονται με το έντερο περιλαμβάνουν διάρροια με εκκρίσεις αίματος και έντονο κοιλιακό πόνο. Η χρόνια φλεγμονώδης μορφή της νόσου συναντάται σε ασθενείς με ειλεϊτιδα ή ειλεοκολίτιδα. Στην αποφρακτική μορφή οι ασθενείς έχουν εκτός του άλγους, μετεωρισμό κοιλίας και εντονότερους εντερικούς ήχους. Μια άλλη μορφή της νόσου είναι αυτή κατά την οποία αναπτύσσονται μικροί δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των εντερικών ελίκων ή άλλων σπλάχνων ή μεταξύ εντέρου και δέρματος.

Νόσος crohn:  Διαγνωστικές Μέθοδοι

Στην κολονοσκόπηση ο ιατρός μπορεί να δει στο εσωτερικό του παχέος εντέρου, εάν αυτό πάσχει από νόσο crohn και να το διαχωρίσει από την ελκώδη κολίτιδα. Η ενδοσκόπηση του παχέος εντέρου, του τελικού ειλεού και η γαστροσκόπηση δίνουν σημαντικές διαγνωστικές πληροφορίες τόσο για την ακριβή εντόπιση όσο και για τη βαρύτητα της νόσου.

Νόσος crohn:  Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Η νόσος crohn δεν έχει συγκεκριμένη θεραπευτική στρατηγική λόγω της πολυπλοκότητας των κλινικών της εκδηλώσεων, οπότε οι θεραπευτικές τεχνικές αποβλέπουν αρχικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και στη διατήρηση της ύφεσης της νόσου. Οι χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται όταν τα συμπτώματα δεν μπορούν να ελεγχθούν ικανοποιητικά με άλλο τρόπο και περιλαμβάνουν την αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που έχει προσβληθεί περισσότερο και την ένωση του υπόλοιπου υγιούς εντέρου. Κάποιες φορές δε, μπορεί να είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί όλο το παχύ έντερο και να δημιουργηθεί χειρουργικά κωλοστομία (παρά φύση έδρα).

Νόσος crohn: Είδη Επεμβάσεων

Στη στενοπλαστική διευρύνεται ο εντερικός σωλήνας στα σημεία των στενώσεων, κόβοντας τη στένωση κατά μήκος και ράβοντάς την εγκάρσια, ώστε να ανακουφιστούν τα συμπτώματα απόφραξης χωρίς να αφαιρεθεί τμήμα εντέρου. Η επέμβαση της στενοπλαστικής πραγματοποιείται όταν υπάρχουν μικρά τμήματα του λεπτού εντέρου με  στένωση χωρίς σοβαρή άλλη παθολογία. Από την άλλη, στην επέμβαση εκτομής αφαιρούνται τα τμήματα του εντέρου που παρουσιάζουν σοβαρές αλλοιώσεις και ενώνονται τα υγιή τμήματα μεταξύ τους.

Άλλη μια αντιμετώπιση της νόσου crohn είναι η πρωκτοκολεκτομή με ειλεοστομία. Στην επέμβαση αυτή αφαιρείται το παχύ έντερο και το τελικό άκρο του λεπτού εντέρου βγαίνει στο κοιλιακό τοίχωμα δημιουργώντας ένα μόνιμο στόμιο, στο οποίο προσαρμόζεται ένας σάκος για να καταλήγουν τα απόβλητα του λεπτού εντέρου. Κάποιες φορές που χρειάζεται να αφαιρεθεί όλο το κόλον, μπορεί να είναι δυνατόν να ενωθεί ο ειλεός στο ανώτερο άκρο του ορθού. Αυτό είναι η ειλεοορθική αναστόμωση. Εάν μόνο το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου έχει προσβληθεί, είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα στόμιο από το υγιές παχύ έντερο (κολοστομία) συνήθως στο κάτω αριστερό τμήμα της κοιλιάς. Η διαδικασία αυτή λέγεται μερική κολεκτομή.

Τέλος, υπάρχουν φορές όπου η προσωρινή ειλεοστομία και κολοστομία πραγματοποιούνται για να πετύχουμε την εκτροπή των εντερικών αποβλήτων και να δοθεί ευκαιρία στο έντερο να επουλωθεί. Στην περίπτωση αυτή, το κατώτερο άκρο του λεπτού εντέρου ή το κόλον, προβάλλουν στο τοίχωμα στης κοιλιάς και αδειάζουν το περιεχόμενό τους σε έναν προσαρμοσμένο σάκο (όπως και στην πρωκτοκολεκτομή). Αυτό γίνεται μέχρι το κόλον να αναρρώσει ικανοποιητικά, όπου τότε γίνεται επέμβαση σύγκλεισης της στομίας.

Η συντηρητική θεραπευτική αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου crohn επιτυγχάνεται:

• με χορήγηση μιας ή συνδυασμού περισσοτέρων της μιας, φαρμακευτικών ουσιών,
• με συμπτωματική φαρμακευτική υποστήριξη (δηλαδή αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, και τέλος,
• με κατάλληλη, από του στόματος ή παρεντερικά, διατροφική υποστήριξη.

Η χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών με ΙΦΝΕ αφορά κυρίως τους ασθενείς εκείνους στους οποίους και η έντονη ακόμη συντηρητική αγωγή απέτυχε ή τους ασθενείς με σοβαρές επιπλοκές και σημεία οξείας κοιλίας (εντερική διάτρηση ή απόφραξη, τοξικό μεγάκολο κ.λπ.).

Φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου crohn σήμερα:

• Αντιφλεγμονώδη (παράγωγα 5-αμινοσαλυκιλικού οξέος) Σουλφασαλαζίνη, ανάλογα σουλφασαλαζίνης (μεσαλαζίνη)
• Κορτικοειδή (κορτιζόνη και παράγωγα)
• Αντιβιοτικά
• Σιπροφλοξασίνη, Μετρονιδαζόλη
• Ανοσοκατασταλτικά – Ανοσοτροποιητικά Αζαθειοπρίνη, 6 μερκαπτοπουρίνη, κυκλοσπορίνη
• Ειδική ομάδα ανοσοτροποιητικών (βιολογικοί παράγοντες)
• Ιnfliximab (Remicade®, ενδοφλέβια χορήγηση)
• Adalimumab (Humira®, υποδόρια χορήγηση)
• Φάρμακα συμπτωματικής αντιμετώπισης

Πιο συχνά εντοπίζεται στο λεπτό έντερο και κυρίως στο τελευταίο τμήμα του, πριν την ένωση με το παχύ. Η νόσος crohn είναι μια χρόνια νόσος, που σημαίνει ότι οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων και περιόδους ύφεσης και ηρεμίας. Εκτιμάται ότι στην Ελλάδα θα εμφανίσουν τη νόσο περίπου 3 άνθρωποι στους 100.000 κάθε χρόνο, ενώ η πάθηση πρωτοεμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία.

Νόσος crohn: Τα συμπτώματα

Βασικά συμπτώματα της νόσου crohn είναι το κοιλιακό άλγος και η διάρροια. Υπάρχουν όμως και ορισμένα λιγότερο προφανή, καθώς η νόσος έχει επιπτώσεις και σε άλλα συστήματα του οργανισμού, προκαλώντας κόπωση, καταβολή, ανορεξία και πυρετό. Επιπλέον μπορεί να ξεκινήσει απότομα με βαριά κλινική εικόνα, που περιλαμβάνει υψηλό πυρετό, τοξικό μεγάκολο (διάταση τμήματος ή ολόκληρου του παχέος εντέρου) και συνεπακόλουθη απειλή για τη ζωή του ασθενούς. Τα συμπτώματα ου σχετίζονται με το έντερο περιλαμβάνουν διάρροια με εκκρίσεις αίματος και έντονο κοιλιακό πόνο. Η χρόνια φλεγμονώδης μορφή της νόσου συναντάτα σε ασθενείς με ειλεϊτιδα ή ειλεοκολίτιδα. Στην αποφρακτική μορφή οι ασθενείς έχουν εκτός του άλγους, μετεωρισμό κοιλίας και εντονότερους εντερικούς ήχους. Μια άλλη μορφή της νόσου είναι αυτή κατά την οποία αναπτύσσονται μικροί δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των εντερικών ελίκων ή άλλων σπλάχνων ή μεταξύ εντέρου και δέρματος.

Νόσος crohn:  Διαγνωστικές Μέθοδοι

Στην κολονοσκόπηση ο ιατρός μπορεί να δει στο εσωτερικό του παχέος εντέρου, εάν αυτό πάσχει από νόσο crohn και να το διαχωρίσει από την ελκώδη κολίτιδα. Η ενδοσκόπηση του παχέος εντέρου, του τελικού ειλεού και η γαστροσκόπηση δίνουν σημαντικές διαγνωστικές πληροφορίες τόσο για την ακριβή εντόπιση όσο και για τη βαρύτητα της νόσου.

Νόσος crohn:  Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Η νόσος crohn δεν έχει συγκεκριμένη θεραπευτική στρατηγική λόγω της πολυπλοκότητας των κλινικών της εκδηλώσεων, οπότε οι θεραπευτικές τεχνικές αποβλέπουν αρχικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και στη διατήρηση της ύφεσης της νόσου. Οι χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται όταν τα συμπτώματα δεν μπορούν να ελεγχθούν ικανοποιητικά με άλλο τρόπο και περιλαμβάνουν την αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που έχει προσβληθεί περισσότερο και την ένωση του υπόλοιπου υγιούς εντέρου. Κάποιες φορές δε, μπορεί να είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί όλο το παχύ έντερο και να δημιουργηθεί χειρουργικά κωλοστομία (παρά φύση έδρα).

Νόσος crohn: Είδη Επεμβάσεων

Στη στενοπλαστική διευρύνεται ο εντερικός σωλήνας στα σημεία των στενώσεων, κόβοντας τη στένωση κατά μήκος και ράβοντάς την εγκάρσια, ώστε να ανακουφιστούν τα συμπτώματα απόφραξης χωρίς να αφαιρεθεί τμήμα εντέρου. Η επέμβαση της στενοπλαστικής πραγματοποιείται όταν υπάρχουν μικρά τμήματα του λεπτού εντέρου με  στένωση χωρίς σοβαρή άλλη παθολογία. Από την άλλη, στην επέμβαση εκτομής αφαιρούνται τα τμήματα του εντέρου που παρουσιάζουν σοβαρές αλλοιώσεις και ενώνονται τα υγιή τμήματα μεταξύ τους.

Άλλη μια αντιμετώπιση της νόσου crohn είναι η πρωκτοκολεκτομή με ειλεοστομία. Στην επέμβαση αυτή αφαιρείται το παχύ έντερο και το τελικό άκρο του λεπτού εντέρου βγαίνει στο κοιλιακό τοίχωμα δημιουργώντας ένα μόνιμο στόμιο, στο οποίο προσαρμόζεται ένας σάκος για να καταλήγουν τα απόβλητα του λεπτού εντέρου. Κάποιες φορές που χρειάζεται να αφαιρεθεί όλο το κόλον, μπορεί να είναι δυνατόν να ενωθεί ο ειλεός στο ανώτερο άκρο του ορθού. Αυτό είναι η ειλεοορθική αναστόμωση. Εάν μόνο το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου έχει προσβληθεί, είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα στόμιο από το υγιές παχύ έντερο (κολοστομία) συνήθως στο κάτω αριστερό τμήμα της κοιλιάς. Η διαδικασία αυτή λέγεται μερική κολεκτομή.

Τέλος, υπάρχουν φορές όπου η προσωρινή ειλεοστομία και κολοστομία πραγματοποιούνται για να πετύχουμε την εκτροπή των εντερικών αποβλήτων και να δοθεί ευκαιρία στο έντερο να επουλωθεί. Στην περίπτωση αυτή, το κατώτερο άκρο του λεπτού εντέρου ή το κόλον, προβάλλουν στο τοίχωμα στης κοιλιάς και αδειάζουν το περιεχόμενό τους σε έναν προσαρμοσμένο σάκο (όπως και στην πρωκτοκολεκτομή). Αυτό γίνεται μέχρι το κόλον να αναρρώσει ικανοποιητικά, όπου τότε γίνεται επέμβαση σύγκλεισης της στομίας.

Η συντηρητική θεραπευτική αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου crohn επιτυγχάνεται:

• με χορήγηση μιας ή συνδυασμού περισσοτέρων της μιας, φαρμακευτικών ουσιών,
• με συμπτωματική φαρμακευτική υποστήριξη (δηλαδή αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, και τέλος,
• με κατάλληλη, από του στόματος ή παρεντερικά, διατροφική υποστήριξη.

Η χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών με ΙΦΝΕ αφορά κυρίως τους ασθενείς εκείνους στους οποίους και η έντονη ακόμη συντηρητική αγωγή απέτυχε ή τους ασθενείς με σοβαρές επιπλοκές και σημεία οξείας κοιλίας (εντερική διάτρηση ή απόφραξη, τοξικό μεγάκολο κ.λπ.).

Φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου crohn σήμερα:

• Αντιφλεγμονώδη (παράγωγα 5-αμινοσαλυκιλικού οξέος) Σουλφασαλαζίνη, ανάλογα σουλφασαλαζίνης (μεσαλαζίνη)
• Κορτικοειδή (κορτιζόνη και παράγωγα)
• Αντιβιοτικά
• Σιπροφλοξασίνη, Μετρονιδαζόλη
• Ανοσοκατασταλτικά – Ανοσοτροποιητικά Αζαθειοπρίνη, 6 μερκαπτοπουρίνη, κυκλοσπορίνη
• Ειδική ομάδα ανοσοτροποιητικών (βιολογικοί παράγοντες)
• Ιnfliximab (Remicade®, ενδοφλέβια χορήγηση)
• Adalimumab (Humira®, υποδόρια χορήγηση)
• Φάρμακα συμπτωματικής αντιμετώπισης