Τα επινεφρίδια είναι δύο αδένες με κωνικό σχήμα που εντοπίζονται πάνω από κάθε νεφρό. Αποτελούνται από τον μυελό και τον φλοιό. Ο ρόλος τους είναι να εκκρίνουν στον οργανισμό ορμόνες για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της αντίδρασης στο στρες και για την καταστολή της φλεγμονώδους απόκρισης του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Οι ορμόνες που παράγουν τα επινεφρίδια είναι η κορτιζόλη, η αλδοστερόνη, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη, τα οιστρογόνα και τα ανδρογόνα. Από τον φλοιό τους παράγονται η αλδοστερόνη, που ρυθμίζει τη συγκέντρωση νατρίου και καλίου στον οργανισμό, αλλά και την αρτηριακή πίεση, η κορτιζόλη που έχει αντιφλεγμονώδη, υπεργλυκαιμική και ανοσοκατασταλτική δράση, οι ορμόνες του φύλου (ανδρογόνα και οιστρογόνα) που συμβάλλουν στη σωματική ανάπτυξη και ωρίμανση. Ένας άλλος σημαντικός ρόλος που έχουν είναι αυτός που διαδραματίζουν στη ρύθμιση της απορρόφησης νερού, ηλεκτρολυτών και γλυκόζης από τον οργανισμό αλλά και στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Επινεφρίδια: Συχνές Παθήσεις
Όταν σε κάποιο από τα δύο ή και στα δύο επινεφρίδια αναπτύσσεται νεοπλασία όπως καλοήθης ή κακοήθης όγκος, προκύπτει το φαινόμενο της υπερέκκρισης ορμονών που σχετίζονται με τον τομέα που εμφανίζει τον όγκο. Συνεπώς ανάλογα με το ποια ορμόνη έχει ανεξέλεγκτη παραγωγή, προκύπτουν και τα αντίστοιχα συμπτώματα. Αυτές οι παθολογικές καταστάσεις αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Επίσης, χειρουργικής αντιμετώπισης χρήζουν και τα λεγόμενα τυχαιώματα, τα οποία είναι περιστατικά όγκων των επινεφριδίων που μπορεί να μην παράγουν κάποια ορμόνη.
Επινεφρίδια: Σύνδρομο Conn
Το Αλδοστερόνωμα ή αλλιώς «Σύνδρομο Conn» είναι το λεγόμενο σύνδρομο του υπεραλδοστερονισμού και οφείλεται στην ανεξέλεγκτη παραγωγή της ορμόνης αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια. Αυτό προκαλείται από καλοήθη όγκο στον φλοιό και ως αποτέλεσμα έχει την κατακράτηση νατρίου και την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, θέτοντας σε κίνδυνο τον οργανισμό για την εμφάνιση εγκεφαλικού, εμφράγματος, καρδιακής και νεφρικής ανεπάρκειας. Πιο αυξημένος κίνδυνος υπάρχει στους υπερτασικούς ασθενείς στους οποίους χορηγούνται πάνω από 3 φάρμακα για να ρυθμιστεί η αρτηριακή πίεση, παρουσιάζουν υπέρταση από ηλικία μικρότερη των 30 ετών, ενώ εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα καλίου και έχουν οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου σε νεαρή ηλικία.
Επινεφρίδια: Αρρενοποιητικοί/Θηλεοποιητικοί Όγκοι
Αυτοί οι όγκοι συνδέονται με υπερβολική παραγωγή ανδρογόνων και τα συμπτώματά τους είναι η μεταβολή των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου όπως η τριχοφυΐα, η σωματική διάπλαση, η χροιά της φωνής, η ανάπτυξη των μαστών κ.α. Οι όγκοι αυτοί χωρίζονται σε ισοφυλετικούς και ετεροφυλετικούς, ανάλογα με την ορμόνη που υπερεκκρίνεται και το φύλο του ασθενούς. Οι ισοφυλετικοί υπερτονίζουν τα κλασικά χαρακτηριστικά του φύλου και οι ετεροφυλετικοί τα αντίθετα. Έτσι για παράδειγμα ένας ετεροφυλετικός όγκος στον άντρα μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη των μαστών.
Επινεφρίδια: Νόσος του Addison
Η Νόσος του Addison (πρωτοπαθής επινεφριδική ανεπάρκεια) είναι η απουσία ή και η μείωση της παραγωγής στεροειδών ορμονών από τα επινεφρίδια. Ο τρόπος που εκδηλώνεται η νόσος εξαρτάται από την ταχύτητα που καταστρέφονται τα επινεφρίδια, από την βαρύτητα της ορμονικής ανεπάρκειας και από την επίδραση του στρες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, απώλεια βάρους, ανορεξία, ναυτία, διάρροια, πόνο στην κοιλιά και λήθαργο. Για τη θεραπεία της νόσου συνίσταται χορήγηση κορτιζόνης και μετέπειτα επινεφριδεκτομή.
Επινεφρίδια: Σύνδρομο Cushing
Πρόκειται για καλοήθη όγκο στον φλοιό του επινεφριδίου, που οδηγεί στην υπερέκκριση κορτιζόλης και διακρίνεται σε εξωγενές και ενδογενές. Το εξωγενές οφείλεται στα γλυκοκορτικοειδή, τα φάρμακα εκείνα που χορηγούνται σε μεγάλες δόσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε ασθενείς που πάσχουν από άσθμα, ερυθηματώδη λύκο και ρευματοειδή αρθρίτιδα. Από την άλλη, το ενδογενές οφείλεται σε υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια και η αιτία μπορεί να εντοπίζεται στην υπόφυση, στα επινεφρίδια ή να σχετίζεται με άλλους όγκους. Η πιο σπάνια μορφή του συνδρόμου είναι όταν η αδρενοκορτικοτρόπος ορμόνη παράγεται από κάποιον όγκο που βρίσκεται εκτός της υπόφυσης ή των επινεφριδίων. Τα συμπτώματα του συνδρόμου εξαρτώνται από το βαθμό και την διάρκεια υπερέκκρισης κορτιζόλης, τα επίπεδα άλλων ορμονών, την αιτία του συνδρόμου και την ηλικία. Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι η σταδιακή αύξηση βάρους, η εναπόθεση λίπους στο πρόσωπο, στον λαιμό, στον κορμό και την κοιλιά, ενώ τα άκρα παραμένουν αδύναμα. Άλλα συμπτώματα είναι η ευαισθησία του δέρματος στους μώλωπες και τις μολύνσεις, ενώ στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να εμφανισθούν διαταραχές στην έμμηνο ρύση η οποία μπορεί και να διακοπεί τελείως. Επίσης η υπερβολική έκκριση ανδρογόνων στις γυναίκες μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τριχοφυίας, διακοπή της εμμήνου ρύσεως, λιπαρότητα και ακμή. Πολλοί ασθενείς με σύνδρομο Cushing παρουσιάζουν απώλεια συναισθηματικού ελέγχου, αϋπνία, κατάθλιψη ή και επιθετικότητα.
Επινεφρίδια: Φαιοχρωμοκύτωμα
Το φαιοχρωμοκύτωμα είναι ένας σπάνιος όγκος που εντοπίζεται κυρίως στον μυελό των επινεφριδίων και μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή αν δε διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί. Τα συμπτώματα του είναι υψηλή πίεση, ταχυκαρδία, εφίδρωση, πόνος στο θώρακα ή την κοιλιά, πονοκέφαλοι, τρόμος και ωχρότητα. Ξεκινά από τα χρωμόφιλα κύτταρα που βρίσκονται σε όλο το σώμα και είναι δυνατόν να αναπτυχθεί και σε όργανα όπως η καρδιά, ο τράχηλος, η ουροδόχος κύστη, το οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα και η σπονδυλική στήλη. Η θεραπεία για το φαιοχρωμοκύτωμα είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Η πιο κοινή επέμβαση είναι χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του επινεφρίδιου που φέρει τον όγκο.
Επινεφρίδια: Χειρουργική Αντιμετώπιση/Επινεφριδεκτομή
Συνήθως όταν υπάρχει όγκος στα επινεφρίδια γίνεται χειρουργική αφαίρεση του επινεφριδίου που έχει τον όγκο. Μετά την χειρουργική επέμβαση η αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι πιθανό να μην διορθωθεί, οπότε πρέπει να συνεχιστεί η λήψη φαρμάκων. Η ανοικτή χειρουργική αντιμετώπιση ενδείκνυται σε μεγάλους όγκους και σε περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου. Η επέμβαση για τη θεραπεία όλων των καλοήθων επινεφριδικών όγκων μεγέθους έως 6 εκατοστών, είναι η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή μέσω του περιτόναιου. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι η άμεση ανάρρωση, λιγότερες επιπλοκές, μετεγχειρητική πορεία χωρίς πόνο και χωρίς ανάγκη λήψης φαρμάκων και γρήγορη αποκατάσταση. Η επέμβαση γίνεται με τον ασθενή τοποθετημένο σε πλάγια θέση και η προσέγγιση γίνεται μέσω της οσφυϊκής ή της κοιλιακής χώρας και ο μέσος χρόνος νοσηλείας είναι λιγότερος από δύο ημέρες.
